پیشرفتهای روز افزون در دهههای اخیر در زمینههای تکنولوژی، جمعآوری و ذخیره اطلاعات سبب گشته که کاربران و برنامه ریزان با حجم عظیمی از اطلاعات مواجه گردند. بنابراین میتوان گفت دنیای امروز، دنیای اطلاعات و مدیریت آنها میباشد. از اینرو سیستمی نیرومند و کارآمد مورد نیاز است که بتواند دادههای مختلف را به شکل مناسب جمعآوری، پردازش، ذخیره و بازیابی نماید. در این راستا سیستم اطلاعات مکانی (GIS) به عنوان یک ابزار توانمند و تکنولوژی کارآمد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سیستم اطلاعات مكاني GIS (Geospatial Information System) قابلیت پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات دارای مختصات مکانی را در زمانی کوتاه و با دقت بالا مهيا ميسازد و بكارگيري اين سيستم با تهیه یک آرشیو اطلاعاتی رقومی (زمينمرجع) و بانک اطلاعات مکانی هوشمند سبب شده كه اين سيستم توسط مديران ارگانهاي مختلف به عنوان يك سيستم كارآمد جهت برنامهريزيهاي كوتاه مدت و دراز مدت بكار برده شود. سامانههای اطلاعات مکانی (GIS) از نظر تجاری بیش از 30 سال است که به وجود آمدهاند، ولی کاربرد گسترده آنها در سطح جهانی تنها به چند سال اخیر بر میگردد.
از طرف ديگر ارائه اطلاعات در محیط اینترنت یک راه دسترسی سریع و آسان جهت اطلاع رسانی به متخصصان و كاربران اطلاعات در زمينه هاي مختلف میباشد. اگر قابلیتها و مزایای اینترنت و سیستم اطلاعات مكاني بطور تلفیقی در محیطی با نام WebGISارائه گردند میتواند یک سیستم اطلاعرسانی جامع و ابزاری کارآمد را برای مدیریت کلان در بخشهای مختلف در بر داشته باشد.
در WebGIS لایههای اطلاعاتی برای مدیریت در بخشهای مختلف نظير مناطق شهری، گردشگری، مدیریت منابعآب، منابع مختلف انرژي و منابع طبيعي، مدیریت بحران و بلایای طبیعی، مدیریت تاسیسات و مديريت پژوهش ها و … جهت بهنگامسازی و اطلاعرسانی و سایر اهداف ارائه خواهند شد. این لایهها دارای جداول اطلاعاتی و مختصات مکانی بوده و هر کاربر به آسانی می تواند از آنها استفاده نماید. WebGIS به نحوي طراحی شده است که هر کاربر، حتی آن دسته از کاربرانی که آشنایی اولیه با سیستم اطلاعات مكاني دارند، قادر خواهند بود از آن استفاده نمایند.
سامانه اطلاعات مکانی مبتنی بر وب (WebGIS) به عنوان فنآوری انتشار و دسترسی به اطلاعات مکانی از طریق وب میتواند با به اشترک گذاری دادههای مکانی میان ارگانهاي مختلف، به برآوردن نیازهای این سازمانها کمک کند. بهکارگیری WebGIS موجب تسهیل در اجرای امور گردیده، بطوریکه بسیاری از تجزیه و تحلیلهای اطلاعاتی که در دورههای گذشته به علت بالا بودن حجم اطلاعات، امکان آنالیز یکپارچه آنها فراهم نبوده، با استفاده از این فناوری امکانپذیر میگردد. در WebGIS لایههای اطلاعاتی برای مدیریت در بخشهای مختلف ، برای بهنگام سازی و اطلاعرسانی و سایر اهداف ارائه خواهد شد. این لایهها دارای جداول اطلاعاتی و مختصات مکانی بوده و هر کاربری بهآسانی میتواند از آنها استفاده نماید.
بستر اينترنت و سهولت دسترسي به اطلاعات از اين طريق و هزينه و مشكلات تهيه سختافزار، نرمافزار و تخصصي بودن كار با دادههای مكان مرجع جهت كاربران عمومي و لزوم دستيابی به اطلاعات بروز از يك سو و مکان محور بودن بيش از 90 درصد اطلاعات از سوی ديگر موجب گسترش تمايل به ايجاد و استفاده از تكنولوژی WebGIS در كاربران و مؤسسات و سازمانهای خدماتی گوناگون شده است.
این تکنولوژی مفید روز بهروز جای خود را در قسمتهای مختلف جامعه باز نموده و توجه کارشناسان و متخصصین را به خود جلب نموده است و این در حالی است که تصمیمگیريهاي حساس و دقیق نیازمند استفاده از این تکنولوژی گرديده است.
امروزه GIS با توجه به ارتباط تنگاتنگ خدمات شهری با نقشه و اطلاعات مکان مرجع دارای کاربرد وسیع و نقش برجسته در مدیریت شهری و به طبع آن شهرداری هاست. از آنجا که همزمان با رشد و توسعه شهرها، کاربران و برنامه ریزان شهری با حجم بسیار زیادی از دادهها مواجه میشوند سیستمی کارآمد مورد نیاز است که بتواند دادهها را به شکل مناسب جمعآوری، پردازش، ذخیره و بازیابی نماید و از آنها در جهت رسیدن به توسعه پایدار استفاده کند.
بر اساس همین نیاز، کاربرد GIS در توسعه و برنامهریزی در زمينه هاي مختلف گسترش یافته و متخصصان به کمک مدلهای مجازی چند بعدی در GIS به اثبات صحت تصمیمگیریها میپردازند و مدیریت بهينهاي را انجام ميدهند.
مدیریت پایگاه داده، مشاهده، آنالیز مکانی و مدلسازی از مهمترین کاربردهای WebGIS در مدیریت و برنامهریزیهاي كلان و جزء ميباشد و برنامهریزان میتوانند اطلاعات ارزشمندی را از پایگاه داده استخراج نمایند. از سوی دیگر نقشههای موجود در این سیستم ابزار مشاهداتی بسیار قدرتمندی محسوب میشوند تا جایی که با استفاده از قابلیت GIS میتوان به بررسی سیر تحول دادهها و اطلاعات و مدلسازی جهت توسعه آتی بمنظور برنامهریزی در زمينه هاي مختلف پرداخت.
امروزه بسیاری از سازمانها و ارگانها سعی دارند با استفاده از WebGIS اطلاعات مکان مرجع خود را در اختیار دیگران قرار دهند تا متخصصان و افراد مختلف بتوانند بدون محدودیت زمانی- مکانی به اطلاعات دسترسی داشته باشند. لذا با بهرهگیری از WebGIS، میتوان امکان دسترسی آسان و عمومی به اطلاعات بروز در عرصههای مختلف را فراهم آورد.
