مقدمه

در حال حاضر یكی از مهمترین شاخص‌های توسعه و رشد در تمامی جوامع، تكمیل و توسعه سیستم‌های اطلاعات مكان محور بویژه به صورت بانك‌های اطلاعات رقومی و با زیرساخت‌های ملی است. در این راستا اطلاعات درمورد ویژگی‌های زمین‌شناسی پوسته ایران زمین به منظور زمینه‌سازی برنامه‌های مطالعاتی و پژوهشی، اكتشافی عمرانی، زیست محیطی، گسترش شهری، مدیریت زمین و … دارای اهمیت ویژه‌ای است. با توجه به تكمیل تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی با مقیاس 1:100.000 در طی سال‌های اخیر، سازمان زمین‌شناسی كشور بصورت مشترك با ایمیدرو برنامه تهیه اطلس نقشه‌های موضوعی زمین‌شناسی و اكتشاف را با استفاده از داده‌های مختلف در مقیاس 1:100.000 شروع نمودند و جهت آماده سازی قسمتی از داده های مذكور ، كار به شركت سامانه نگار زمین محول شد. شرح كارهای انجام شده بطور خلاصه به شرح زیر می‌باشد:

تصحیح و یكپارچه‌سازی اطلاعات زمین‌شناسی 1:100.000

در این مرحله از كار، تمامی371 ورقه زمین‌شناسی رقومی شده، مورد بازنگری مجدد قرار گرفتند و در محیط نرم افزار ArcGIS جهت تعیین پدیده‌های كانه‌زا، تحلیل و تعیین الگوی متالوژنی مراحل كاری زیر، بر روی همه ورقه‌ها اعمال گردید:

• بررسی سیستم مختصات و بیضوی بكار برده شده و تصحیح آن در صورت لزوم
• بررسی صحت و دقت مختصات نقشه‌ها و تصحیح هندسی در صورت لزوم
• كنترل واحدهای رقومی شده و تصحیح و رقومی‌سازی واحدهای زمین‌شناسی جا افتاده
• كنترل صحت واحدهای زمین‌شناسی نقشه‌ها با جدول اطلاعات توصیفی موجود و تصحیحات لازم
• كنترل صحت داده‌های وارد شده در فیلدهای موجود
• بررسی فیلدهای اطلاعاتی هر نقشه و همنام نمودن فیلدهای اطلاعاتی موجود
• اضافه نمودن فیلدهای اطلاعاتی مورد نیاز جهت تلفیق و مدلسازی شامل 53 فیلد اطلاعاتی
• پر نمودن اطلاعات مربوط به فیلدهای اضافه شده با بهره‌گیری نظر كارشناسان مختصص در زمینه‌های مختلف پترولوژی، زمین‌شناسی رسوبی، زمین‌شناسی ساختاری و زمین‌شناسی اقتصادی
• بررسی و تحلیل واحدهای موثر در كانه‌زایی تیپ‌های مختلف كانساری بر اساس فیلدهای اطلاعاتی موجود
• امكان تهیه محیط‌های زمین‌شناسی مختلف جهت تیپ‌های مختلف كانه‌زایی بر اساس فیلدهای اطلاعاتی پر شده
• امكان بررسی و تحلیل الگوی متالوژنی تیپ‌های كانساری مختلف بر اساس نقشه‌های رقومی و فیلدهای اطلاعاتی موجود
• تصحیح ویكپارچه‌سازی اطلاعات ژئوشیمیایی (رسوبات سیلت رودخانه‌ای ونمونه كانی سنگین)

به دلیل انجام عملیات اكتشاف ژئوشیمیایی در گروه‌های مختلف سازمان زمین‌شناسی و نیز بخش خصوصی، تغییر تعداد عناصر مورد آنالیز در ورقه‌های مختلف و نهایتا تجزیه و تحلیل و تفسیر با متدهای مختلف، عدم وجود یكپارچگی بین داده‌ها دیده می‌شود. جهت به حداقل رساندن این موضوع جهت تلفیق در كل كشور، داده‌های ژئوشیمیایی شامل رسوبات آبراهه‌ای و كانی سنگین در 371 ورقه ژئوشیمیایی مجددا مورد بازنگری و تفسیر قرار گرفتند. مراحل بررسی و تحلیل مجدد داده‌های ژئوشیمیایی شامل مراحل زیر می‌باشد:

• جمع آوری اطلاعات موجود (نقشه‌های تهیه شده قبلی)
• تكمیل لایه‌های اطلاعاتی براساس اكتشافات ژئوشیمیایی جدید شامل:
• اطلاعات ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای
• اطلاعات كانی سنگین
• كنترل كیفی داده‌های ارائه شده و رفع نواقص احتمالی
• انجام مراحل پیش از تخمین
• تهیه و تكمیل بانك نتایج آنالیز نمونه‌های ژئوشیمیایی جهت تخمین
• انجام تخمین یكپارچه برگه‌ها
• لایه های استخراج شده نهایی
• تصحیح ویكپارچه‌سازی نتایج حاصل ازمطالعات ماهواره‌ای (ETM, ASTER)شامل خطواره‌ها وآلتراسیون‌ها (نقشه‌های كانی)
• لایه اطلاعاتی آلتراسیون‌ها برای 12 کانی شامل آلتراسیون‌های مختلف
• پردازش و تهیه لایه اطلاعاتی ساختارهای خطی و حلقوی در گستره 371 ورقه 1:100.000
• بازنگری گسترش انواع توده‌های نفوذی حاصل از نقشه‌های زمین‌شناسی بر اساس داده ماهواره‌ای
• داده‌كاوی اطلاعات اكتشافی در 371 ورقه بوسیله نرم‌افزار وطراحی ماژول‌های ‌لازم
• استخراج داده‌های مورد نیاز از لایه های مختلف فراهم گردد. از موارد داده كاوی در 371 ورقه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود
• تحلیل و ارزیابی نرم افزاری داده‌ها از نظر خطا
• مطالعه پارامترهای آماری
• مطالعه پراكندگی و همسانی داده‌ها در هریك از لایه‌های اطلاعاتی
• مطالعه دقت داده‌ها در هریك از لایه‌های اطلاعاتی
• مطالعه ضریب اتكا در هریك از لایه‌های اطلاعاتی
• تحلیل و ارزیابی نرم افزاری داده‌ها در ارتباط با هم
• مطالعه همبستگی لایه‌های اطلاعاتی با هم
• مطالعه همبستگی و ارتباط اجزاء یك لایه با هم
• استخراج نحوه ارتباط لایه‌های مختلف با هم
• ارائه الگوهای ارتباطی مختلف داده‌ها