كاربرد سيتم‌هاي اطلاعات جغرافيايي در علوم پزشكي و مكانيابي‌هاي مرتبط با بهداشت و سلامت
سیستم های اطلاعات مکانی دامنه وسیعی از فرآیند های اعمال شده را جهت کمک به تصمیم گیریهای مکانی مورد استفاده قرار می دهند. به طور کلی با شبیه سازی سناریوی یک فرایند، می توان از آن مدل جهت پیشبینی حالات آتی سیستم و درک بهتر نحوه عملکرد آن استفاده کرد.
تشخیص عوامل بیماریزا و یافتن الگوی انتشار آن ها در محیط باعث، کشف تجمع مکانی بیماریها و عوامل محیطی تشدید کننده بیماری است که از مهمترین و ضروری ترین برنامهها در بهداشت عمومی و مدیریت بیماریها میباشند. هدف سازمان بهداشتی، سالم سازی محیط زیست، کنترل بیماریها، آموزش بهداشت، پیشگیری، اقدامات پزشکی و پرستاری جهت تشخیص زودرس،کنترل و مدیریت بیماریها میباشد. یکی از شاخههای بهداشت عمومی، شناخت همهگیری (اپیدمی) بیماریها است. در شناخت همهگیری از یک بیماری، سه عامل اساسی باید مورد مطالعه قرار گیرد که عبارتند از:
_ مکان
_زمان
_شخص بیمار
بنابراین توجه به عامل مکان به عنوان یک عامل مهم و کلیدی در مطالعات بهداشت عمومی و همه گیری بیماریها ضروری است. آنالیز دادههای مکانی همیشه با مشکلات خاصی همراه بوده و نیاز به صرف وقت و هزینه زیاد دارد. بیش از 150 سال پیش متخصصان بهداشت عمومی دریافتند که نقشهها میتوانند مشکلات مربوط به آنالیز مکان راحل کنند.
در سالهای اخیر GIS تحولات انکار ناپذیری را در زمینه مطالعات جغرافیایی و سازمان دهی و مدیریت دادههای مکانی ایجاد کرده است این علم و فن آوری با داشتن خصوصیاتی مانند اخذو تبادل دادهها از منابع مختلف، سازمان دهی اطلاعات، دریافت و نمایش به هنگام اطلاعات، پردازش و تلفیق دادههای گوناگون و امکان ارایه خدمات چند منظوره، افقهای جدیدی را برای محققان گشوده است.
بطور كلي میتوان کاربرد GISرا در علم پزشکی حائز اهمیت دانست و کاربردهای آن را در این علم به صورت زیر طبقه بندی نمود:
- بررسی شیوع، نحوه انتشار و روند پیگیری بیماریها
- تعیین مکانهای بحرانی و نقاط خطر به منظور کمک رسانی سریع و به موقع در موارد ضروری و اورژانس
- ارزیابی خطرات محیطی و میزان مواجهه با مواد آلاینده
- طراحی و بهبود سیستمهای مراقبت بیماریها و تعیین گروهها و افراد در معرض خطر
- تخصیص و توزیع مکانی منابع
- بهبود سیستم ثبت بیماریها و وقایع بهداشت
- جستجوی ارتباط احتمالی بین عوامل محیطی و بروز بعضی بیماریها در پژوهشهای اپیدمیولوژیک
- بهبود برنامههای غربالگری و پیگیریها از طریق دستیابی سریع تر و آسان تر به بیماران
- ایجاد یک شبکه ارتباطی مناسب و کارا بین مراکز و مؤسسات مختلف بهداشتی درمانی
- پایش و ارزشیابی برنامهها و مداخلات بهداشتی و ارزیابی کمیت و کیفیت خدمات و میزان دسترسی مردم به آنها
- بهبود سیستم آمار و اطلاع رسانی و کمک به تصمیم گیری مبتنی بر شواهد و مستندات
- پیش بینی و قایع بهداشتی با استفاده از شیوههای مدل سازی
- پیش بینی وقایع بهداشتی با استفاده از شیوههای مدل سازی
- برنامه ریزی بهتر در عرصه خدمات بهداشتی درمانی
- مسیریابی و مدیریت بهتر به منظور امداد رسانی سریع و به موقع در زمان بروز حوادث و بلایای طبیعی و اورژانسهای پزشکی
