آشنایی – سیستمهای اطلاعات مکانی

آشنایی با جی ای اس (GIS)

سيستم اطلاعات جغرافيايی یا مکانی، سيستمی است براساس رايانه برای جمع‌آوری، ذخيره‌سازی، كنترل، بازيابی، به روزكردن، ادغام، پردازش، تحليل، مدلسازی و نمايش داده‌های جغرافيايی (مکانی) به صور گوناگون (پرهيزكار، 1376). در واقع جی ای اس (GIS) يك سيستم اطلاعاتي است كه پردازش آن بر روی اطلاعات مكان مرجع يا اطلاعات جغرافيايي است و به كسب اطلاعات در رابطه با پديده‌هایی می‌پردازد كه به‌نحوی با موقعيت مكانی در ارتباط‌اند. امکان انجام آنالیزهای پیچیده با مجموعه داده‌های مختلف مکانی و غیرمکانی به صورت توأم، مهمترین قابلیت GIS است و نمی‌توان آنرا با روش‌های دیگر مثل روش‌های آنالوگ انجام داد. GIS توانایی تجزیه و تحلیل توأم داده‌های مختلف، امکان ایجاد و استفاده از اطلاعات زمین مرجع و مدیریت داده‌ها را به شکلی کاملا متفاوت با گذشته فراهم می‌کند. مهمترین داده‌ها و اطلاعات مورد استفاده در GIS، داده‌های مکانی و اطلاعات توصیفی می‌باشد.

داده‌های مکانی: به نوعی از داده‌ها که به یک موقعیت خاص بر روی زمین وابسته می‌باشند، گفته می‌شود. ساختار داده‌های مکانی را به طور كلي می‌توان به دو دسته داده‌های رستری و داده‌های وكتوری تقسيم‌بندی كرد.

• داده‌های رستری، داده‌هایی با ساختار سلولي هستند که به كوچكترين جزء اين داده‌ها يك سلول يا پيكسل گفته مي‌شود. قرار گرفتن مجموعه‌ای از اين سلول‌ها در كنار هم موجب شكل‌گيري و نمايش يكسری اطلاعات به صورت يك لايه رستری می‌گردد. تصاوير ماهواره‌ای، مدل رقومی ارتفاعي زمين (DEM) نقشه‌های اسكن شده و غیره مثال‌هایی ازداده‌های رستری می‌باشند.
• داده‌های وکتوری یا برداری، این داده‌ها بیشتر در سیستم‌های اطلاعات مکانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مدل داده بیشتر از رقومی کردن تصاویر و نقشه‌ها به صورت نقطه‌ای، خطی و پلی‌گون به دست می‌آید و نسبت به مدل رستری قابليت انعطاف و دقت بيشتری دارد.

اطلاعات توصیفی:  نوعی از اطلاعات می‌باشند که نیاز است تا به مجموعه داده‌های مکانی موجود ضمیمه شود. اطلاعات توصیفی شامل اطلاعاتی نظیر، تعریف داده‌ها، دقت داده‌ها، مشخصات تولید کننده، منطقه تحت پوشش، مساحت، وضعیت، جنس، نوع و غیره می‌باشد. این اطلاعات بیشتر توسط سازمان‌ها و نهادهای مختلف تهیه و نگهداری می‌شوند. برای درک بهتر داده‌های توصیفی، اتصال و انتساب آنها به مکان و عارضه مربوط به خود ضروریست. اغلب سیستم‌های اطلاعاتی توانایی نمایش توأم اطلاعات مکانی و توصیفی در یک محیط را دارا نیستند. در این میان سیستم اطلاعات مکانی (GIS)، متفاوت با سایر سیستم‌های اطلاعاتی عمل می‌کند. آنچه که یک سیستم اطلاعات مکانی را از سایر سیستم‌‌‌های اطلاعاتی دیگر مجزا می‌کند، وجود توأم داده‌های توصیفی و مکانی در یک محیط است.